Nieleczona celiakia
Jedyną formą leczenia celiakii jest ścisłe przestrzeganie diety bezglutenowej przez całe życie. Nieprzestrzeganie przez pacjenta diety (świadome „podjadanie” glutenu lub nieświadome błędy dietetyczne) mogą skutkować utrzymującymi się objawami choroby (gluten stale powoduje stan zapalny w organizmie). Objawy mogą być inne niż przed diagnozą.
Brak diagnozy i stałe narażenie organizmu na działanie glutenu u osoby z celiakią to przede wszystkim utrzymywanie się symptomów choroby.
W licznych pracach badawczych udowodniono, że częściej niż w ogólnej populacji celiakia występuje u osób z następującymi problemami zdrowotnymi:
- cukrzycą typu 1 (ok. 10%),
- autoimmunologicznymi chorobami tarczycy (5%),
- zespołem Downa (5–12%),
- zespołem Turnera (4–8%),
- zespołem Williamsa (8%),
- niedoborem całkowitego IgA (2–8%).
U tych grup powinno się wykonywać przesiewowe badania serologiczne w kierunku celiakii. W przypadku niestwierdzenia obecności przeciwciał wskazane jest powtarzanie badań co kilka lat.
Ryzyko wystąpienia celiakii jest większe również u krewnych I stopnia (5–15%), zwłaszcza w przypadku predyspozycji genetycznej (obecności antygenów zgodności tkankowej HLA-DQ2 i/lub HLA-DQ8) – wtedy ryzyko wzrasta do 10–30%. Także w tym przypadku powinno się co parę lat sprawdzać przeciwciała.
Osteoporoza, nowotwory, zaburzenia psychiczne, problemy z płodnością i inne powikłania
Bardzo częstym powikłaniem w przypadku nieprzestrzegania diety bezglutenowej ze względu na zaburzenia wchłaniania wapnia u chorych na celiakię jest osteoporoza. Ponadto u chorych, u których nie wykryto choroby, albo którzy nie przestrzegają diety, wzrasta ryzyko rozwoju nowotworów układu pokarmowego, w tym najczęściej występującego chłoniaka jelita cienkiego (40 razy częściej niż w całej populacji). Jednakże pozostawanie na ścisłej diecie w ciągu pięciu lat redukuje ryzyko wystąpienia nowotworu do poziomu występującego w całym społeczeństwie. Bardzo charakterystyczne jest także występowanie u chorych na celiakię zaburzeń psychicznych i psychiatrycznych. Aż 10% z nich cierpi na zespoły depresyjne, a w pełnoobjawowej postaci choroby zaburzenia zachowania widoczne są już w dzieciństwie. Badania pokazują, iż wśród kobiet z niewyjaśnioną niepłodnością lub skłonnością do poronień aż 20 % może być chorych na celiakię.
Choroby współistniejące i komplikacje związane z nieleczoną celiakią:
- Układ krwiotwórczy: anemia z niedoboru żelaza (lub B12 i kwasu foliowego), hiposplenizm, niedobór witaminy K (trombocytoza), zapalenie naczyń.
- Układ kostny: wczesna osteoporoza, reumatoidalne zapalenie stawów, niski wzrost, nieosiągnięcie szczytowej masy kostnej.
- Układ nerwowy: ataksja glutenowa, neuropatia obwodowa, padaczka, depresje, nerwice, schizofrenia, otępienie, demencja, różnego rodzaju miopatie, zaburzenia równowagi, mowy, oczopląs.
- Nerki i wątroba: pierwotna marskość wątroby, stłuszczenie wątroby, kłębuszkowe zapalenie nerek, przewlekłe zapalenie wątroby.
- Choroby endokrynologiczne: cukrzyca typu I, zaburzenia płodności, skłonność do poronień, schorzenia tarczycy (choroba Hashimoto) i trzustki, choroba Addisona.
- Choroby płuc: astma, sarkoidoza.
- Inne: wysoki poziom cholesterolu, aftowe zapalenia jamy ustnej, hipoplazja szkliwa zębowego.
