Objawy celiakii

Tak jak różny jest wiek chorych, u których wykrywa się celiakię, tak też różny jest zwykle obraz kliniczny choroby. Należy pamiętać o tym, że u każdej osoby objawy mogą być różne. Ze względu na rodzaj i nasilenie objawów powszechnie wyróżnia się trzy typy celiakii:

Pełnoobjawowa (jawna, klasyczna) – ta postać celiakii występuje najczęściej u dzieci, kobiet w ciąży, osób starszych (ale nie tylko) i choć ze względu na charakterystyczne objawy jest stosunkowo łatwa do rozpoznania, statystycznie występuje zdecydowanie rzadziej niż postać niema (u ok. 10% wszystkich chorych). Mimo to często pozostaje nierozpoznana, a poniższe dolegliwości uznawane błędnie za np. objawy zespołu jelita drażliwego, alergii pokarmowej czy zwykłego stresu.

Charakteryzują ją:

• bóle i wzdęcia brzucha,
• biegunki tłuszczowe lub wodniste,
• utrata masy ciała, chudnięcie,
• zaburzenia rozwoju u dzieci,
• niski wzrost,
• zmiana usposobienia, często depresja,
• objawy niedoborowe (np. uporczywa anemia), będące efektem zespołu złego wchłaniania.

Skąpoobjawowa (ubogoobjawowa lub nawet bezobjawowa) – zmiany chorobowe występują tylko w błonie śluzowej jelita cienkiego i zwykle nie towarzyszą im objawy typowe dla formy jawnej (czasem np. afty w ustach są jedynym objawem). Ta postać choroby występuje zdecydowanie najczęściej, u większości chorych (kilkadziesiąt procent).

Najczęstsze objawy:

• niewyjaśniona niedokrwistość z niedoboru żelaza,
• podwyższony poziom cholesterolu,
• afty i wrzodziejące zapalenia jamy ustnej (bardzo charakterystyczne),
• niedorozwój szkliwa zębowego,
• ciągłe zmęczenie,
• zaburzenia neurologiczne (neuropatia obwodowa, ataksja, padaczka),
• uporczywe bóle głowy,
• depresja,
• wczesna osteoporoza, bóle kostne i stawowe,
• problemy ze skórą (sugerujące chorobę Dühringa – skórną postać celiakii),
• nawykowe poronienia, problemy z płodnością,
• współistniejące choroby autoimmunologiczne.

Ukryta (latentna, utajona) – mówimy o niej, kiedy we krwi osób z prawidłowym obrazem jelita stwierdzamy obecność charakterystycznych przeciwciał. U osób tych można spodziewać się zaniku kosmków w przyszłości i pełnego rozwoju choroby.

Nasilenie objawów celiakii bywa różne, od łagodnego osłabienia, przez bóle kostne, zapalenie jamy ustnej do przewlekłej biegunki i poważnej utraty masy ciała.

Zaostrzenie objawów i ujawnienie się celiakii może także mieć związek z ciążą, infekcją, silnym stresem lub zabiegiem chirurgicznym.

Jak zdiagnozować celiakię?

W przypadku rozpoznanej celiakii, nieprzestrzeganie ścisłej diety bezglutenowej będzie miało poważne konsekwencje dla zdrowia.