Objawy celiakii
Celiakia manifestuje się bardzo zróżnicowanymi objawami. U każdej osoby jej symptomy mogą być inne (jeden lub wiele) i występować z różnym nasileniem. Obecnie coraz rzadziej obserwuje się celiakię klasyczną, z charakterystycznym zespołem złego wchłaniania. Znacznie częściej chorzy mają objawy pozajelitowe choroby (w ok. 90% przypadków).
Ze względu na różnorodność manifestacji choroby celiakią powinni zainteresować się bliżej lekarze niemal wszystkich specjalności: gastroenterolodzy, alergolodzy, endokrynolodzy, ginekolodzy, hematolodzy, reumatolodzy, psychiatrzy, neurolodzy itd.
Celiakia klasyczna
Ta postać celiakii charakteryzuje się występowaniem objawów zespołu złego wchłaniania. Występuje przeważnie u dzieci, kobiet w ciąży, osób starszych (ale nie tylko). Statystycznie zdarza się zdecydowanie rzadziej niż inne formy celiakii. Ze względu na charakterystyczne objawy jest stosunkowo łatwa do rozpoznania. Mimo to często pozostaje niezdiagnozowana, a poniższe dolegliwości uznawane błędnie za np. objawy zespołu jelita drażliwego, alergii pokarmowej czy stresu.
Objawy:
- biegunki tłuszczowe lub wodniste
- utrata masy ciała, chudnięcie, objawy niedożywienia
- ból brzucha
- zaburzenia rozwoju, zmiana usposobienia, niski wzrost, brak masy mięśniowej, utrata apetytu, wzdęty brzuch (u dzieci)
Celiakia nieklasyczna
Bez zespołu złego wchłaniania (biegunek, chudnięcia). Ta postać choroby występuje zdecydowanie częściej, u większości chorych (kilkadziesiąt procent) i dotyczy głównie objawów pozajelitowych.
Najczęstsze objawy i schorzenia współistniejące:
- anemia (najczęściej z niedoboru żelaza lub z niedoboru wit. B 12 i kwasu foliowego)
- zaparcia, ból brzucha, wzdęcia (bez objawów złego wchłaniania)
- wczesna miażdżyca, podwyższony poziom cholesterolu, choroba niedokrwienna serca
- wysoki poziom transaminaz (tzw. prób wątrobowych), choroby wątroby, trzustki, hiposplenizm (zanik śledziony)
- afty i wrzodziejące zapalenia jamy ustnej, niedorozwój szkliwa zębowego
- zespół przewlekłego zmęczenia, senność
- obturacyjny bezdech senny, krwawienia z nosa, niedosłuch czuciowo-nerwowy
- zaburzenia neurologiczne (neuropatia obwodowa – zaburzenia czucia i drętwienia kończyn, ataksja glutenowa – zaburzenia koordynacji ruchowej, zawroty głowy, padaczka, migrenowe bóle głowy, tzw. mgła mózgowa – upośledzenie funkcji poznawczych)
- depresja, stany lękowe, zaburzenia odżywiania, psychozy, ADHD
- wczesna osteoporoza, osteopenia i osteomalacja, częste złamania
- bóle kostne, stawowe, mięśniowe, zapalenia stawów
- choroby nerek, nefropatia IgA
- problemy ze skórą: choroba Dühringa – skórną postać celiakii, łuszczyca, pokrzywka, atopowe zapalenie skóry
- poronienia, problemy z płodnością, zbyt późne pokwitanie i zbyt wczesna menopauza u kobiet
- współistniejące choroby autoimmunologiczne (cukrzyca typu I, choroba Hashimoto, schorzenia stawów, wątroby, skóry itd.)
- niedobór witamin i składników mineralnych (występuje u prawie 90% osób nowo zdiagnozowanych)
Celiakia potencjalna
Mówimy o niej, kiedy we krwi osób z prawidłowym obrazem jelita stwierdzamy obecność charakterystycznych przeciwciał. U osób tych można spodziewać się zaniku kosmków w przyszłości i pełnego rozwoju choroby. Warto mieć także na uwadze, że w część przypadków mogą to być osoby, u których nieprawidłowo przeprowadzono biopsję jelita cienkiego.
Nasilenie objawów celiakii bywa różne: od łagodnego osłabienia, przez bóle kostne, zapalenie jamy ustnej do przewlekłej biegunki i poważnej utraty masy ciała. Mitem jest, że osoby z celiakią są wychudzone – obecnie często jest ona wykrywana u osób z normalną wagą ciała lub wręcz otyłych.
Zaostrzenie objawów i ujawnienie się celiakii może także mieć związek z ciążą, zmianami hormonalnymi, poważną infekcją, silnym stresem czy zabiegiem chirurgicznym.
W przypadku rozpoznanej celiakii, nieprzestrzeganie ścisłej diety bezglutenowej będzie miało poważne konsekwencje dla zdrowia.
