Objawy celiakii

Celiakia manifestuje się bardzo zróżnicowanymi objawami. U każdej osoby jej symptomy mogą być inne (jeden lub wiele) i występować z różnym nasileniem. Obecnie coraz rzadziej obserwuje się celiakię klasyczną, z charakterystycznym zespołem złego wchłaniania. Znacznie częściej chorzy mają objawy pozajelitowe choroby (w ok. 90% przypadków).

Ze względu na różnorodność manifestacji choroby celiakią powinni zainteresować się bliżej lekarze niemal wszystkich specjalności: gastroenterolodzy, alergolodzy, endokrynolodzy, ginekolodzy, hematolodzy, reumatolodzy, psychiatrzy, neurolodzy itd.

Celiakia klasyczna

Ta postać celiakii charakteryzuje się występowaniem objawów zespołu złego wchłaniania. Występuje przeważnie u dzieci, kobiet w ciąży, osób starszych (ale nie tylko). Statystycznie zdarza się zdecydowanie rzadziej niż inne formy celiakii. Ze względu na charakterystyczne objawy jest stosunkowo łatwa do rozpoznania. Mimo to często pozostaje niezdiagnozowana, a poniższe dolegliwości uznawane błędnie za np. objawy zespołu jelita drażliwego, alergii pokarmowej czy stresu.

Objawy:

• biegunki tłuszczowe lub wodniste
• utrata masy ciała, chudnięcie, objawy niedożywienia
• ból brzucha
• zaburzenia rozwoju, zmiana usposobienia, niski wzrost, brak masy mięśniowej, utrata apetytu, wzdęty brzuch (u dzieci)

Celiakia  nieklasyczna

Bez zespołu złego wchłaniania (biegunek, chudnięcia). Ta postać choroby występuje zdecydowanie częściej, u większości chorych (kilkadziesiąt procent) i dotyczy głównie objawów pozajelitowych.

Najczęstsze objawy:

• anemia (z niedoboru żelaza lub z niedoboru wit. B 12 i kwasu foliowego)
• zaparcia, ból brzucha (bez objawów złego wchłaniania)
• podwyższony poziom cholesterolu, transaminaz (tzw. prób wątrobowych)
• afty i wrzodziejące zapalenia jamy ustnej
• niedorozwój szkliwa zębowego
• ciągłe zmęczenie
• zaburzenia neurologiczne (neuropatia obwodowa, ataksja glutenowa – zaburzenia koordynacji ruchowej, padaczka, uporczywe bóle głowy)
• depresja
• wczesna osteoporoza, bóle kostne i stawowe, częste złamania
• problemy ze skórą (sugerujące chorobę Dühringa – skórną postać celiakii)
• poronienia, problemy z płodnością, zbyt późne pokwitanie i zbyt wczesna menopauza u kobiet
• współistniejące choroby autoimmunologiczne
• niedobór witamin i składników mineralnych

Celiakia potencjalna

Mówimy o niej, kiedy we krwi osób z prawidłowym obrazem jelita stwierdzamy obecność charakterystycznych przeciwciał. U osób tych można spodziewać się zaniku kosmków w przyszłości i pełnego rozwoju choroby. Warto mieć także na uwadze, że w część przypadków mogą to być osoby, u których nieprawidłowo przeprowadzono biopsję jelita cienkiego.

Jak zdiagnozować celiakię?

Nasilenie objawów celiakii bywa różne: od łagodnego osłabienia, przez bóle kostne, zapalenie jamy ustnej do przewlekłej biegunki i poważnej utraty masy ciała. Mitem jest, że osoby z celiakią są wychudzone – obecnie często jest ona wykrywana u osób z normalną wagą ciała lub wręcz otyłych.

Zaostrzenie objawów i ujawnienie się celiakii może także mieć związek z ciążą, zmianami hormonalnymi, poważną infekcją, silnym stresem czy zabiegiem chirurgicznym.

W przypadku rozpoznanej celiakii, nieprzestrzeganie ścisłej diety bezglutenowej będzie miało poważne konsekwencje dla zdrowia.