Celiakia

Objawy

Objawy

Sprawdź, jakie objawy charakteryzują celiakię.

Diagnoza i leczenie

Diagnoza i leczenie

Sprawdź, jak prawidłowo zdiagnozować i leczyć celiakię.

Celiakia (choroba trzewna, enteropatia glutenozależna) to trwająca całe życie autoimmunologiczna choroba o podłożu genetycznym, w której dochodzi do nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego pod wpływem spożycia glutenu – białka zapasowego zawartego w zbożach (pszenicy, życie i jęczmieniu). O tym, czym dokładnie jest gluten można przeczytać tutaj.

W wyniku działania glutenu nieprawidłowa reakcja immunologiczna skierowana jest przeciwko własnym tkankom organizmu, w szczególności w jelicie cienkim. Prowadzi to do stanu zapalnego i uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego, a następnie do zaniku kosmków jelitowych, które zwiększają jego powierzchnię i są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych:

W efekcie wchłanianie pokarmu jest upośledzone, co prowadzi do wystąpienia różnorodnych objawów klinicznych. Jednak reakcja autoimmunologiczna może nie ograniczać się do jelita cienkiego, ale dotyczyć także innych narządów. Dlatego celiakia może objawiać się różnymi symptomami w obrębie przewodu pokarmowego, ale także poza nim.
Jedyną metodą leczenia celiakii jest ścisłe stosowanie diety bezglutenowej przez całe życie.

Gluten wywołuje nieprawidłową reakcję organizmu nie tylko w celiakii, ale również w alergii na pszenicę oraz w nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten/pszenicę (ang. non-coeliac gluten/wheat sensitivity). Celiakia jest jednak najpoważniejszym z tych schorzeń, dlatego bardzo istotna jest prawidłowa diagnoza.

Do niedawna uważano celiakię za „rzadkie schorzenie małych dzieci, z którego wyrasta się po kilku latach diety”. Nic bardziej błędnego! Nadal można spotykać niestety osoby „wyleczone” z celiakii w dzieciństwie, które w dorosłym życiu zapadają na poważne schorzenia spowodowane nieprzestrzeganiem diety bezglutenowej. Tymczasem badania z wielu krajów dowodzą, iż na celiakię cierpi przynajmniej 1% populacji. Co więcej, częstość występowania celiakii ciągle wzrasta (np. prace badaczy z Finlandii oceniają występowanie choroby trzewnej w tym kraju na ok. 2,5%). Wydaje się, iż jest to związane z coraz większym spożyciem glutenu (m.in. korzystaniem z wysoko glutenowych odmian zbóż i zmianą nawyków żywieniowych).

Choroba może ujawnić się w każdym wieku.

Zarówno wkrótce po wprowadzeniu glutenu do diety dziecka, jak również podczas dorastania, ciąży u kobiet, dużego stresu, po silnej infekcji, poważnej operacji itd. Obecnie 70% przypadków celiakii wykrywa się u osób powyżej 20 r. ż, choć u części z tych chorych objawy występują od dzieciństwa. Zdarzają się przypadki choroby u osób 80-letnich. Kobiety chorują dwukrotnie częściej niż mężczyźni.

Celiakia współistnieje z innymi chorobami autoimmunologicznymi

Częściej niż w ogólnej populacji celiakia współwystępuje u niektórych osób z cukrzycą insulinozależną (tzw. typu I), chorobami tarczycy, wątroby, stawów, chorujących na łuszczycę i inne schorzenia z autoagresji.

Większość przypadków celiakii pozostaje niezdiagnozowanych.

Choroba może dawać bardzo różnorodne objawy (jeden lub wiele) i z różnym nasileniem u poszczególnych osób. Ze względu na to, że chorzy mają głównie objawy spoza układu pokarmowego, rzadko kojarzone z celiakią, zdecydowana większość przypadków choroby pozostaje niezdiagnozowana. Zjawisko to bywa porównywane do góry lodowej.

Badania pokazały, że w Polsce pacjenci średnio 9 lat dochodzą do prawidłowej diagnozy.

Więcej na temat celiakii można przeczytać w poradniku „Celiakia i dieta bezglutenowa”.