Aktualności

W sobotę 12 października 2018r odbyła się w Warszawie niezwykle ciekawa konferencja naukowa obejmująca tematyką choroby glutenozależne: „Celiakia – choroba o wielu obliczach”. Konferencję zorganizowała firma ALAB Laboratoria a nasze Stowarzyszenie było partnerem wydarzenia.

O celiakii

W pierwszym wykładzie prof. Bożena Cukrowska, pediatra i immunolog z Centrum Zdrowia Dziecka, opowiedziała jak zmieniał się obraz celiakii na przestrzeni dziejów i w ciągu ostatnich 50 lat. Bardzo przystępnie opisała aktualne rekomendacje dotyczące diagnostyki celiakii. Pamiętajmy – zawsze zaczynamy od zbadania przeciwciał i nigdy nie przechodzimy na dietę bezglutenową przed diagnozą! Pani Profesor zapoznała także słuchaczy z najnowszymi dyskusjami lekarzy dotyczącymi ewentualnej zmiany rekomendacji. Głównym tematem dyskusji jest sens wykonywania badań genetycznych u osób z grup ryzyka (np. krewnych osób z celiakią). Badanie HLA DQ2/DQ8 jest drogie, a większość badanych ma geny HLA DQ2/DQ8, więc ich wartość diagnostyczna jest niewielka. Pani Profesor podkreślila także, że zdecydowana większość przypadków celiakii to postaci nieklasyczne, z objawami spoza układu pokarmowego. Najliczniejszą grupę zdiagnozowanych stanowią też osoby w wieku 30-40 lat.

Wrażliwość na gluten okiem neurologa

W następnym wykładzie gość specjalny konferencji, prof. Marios Hadjivassiliou z Wielkiej Brytanii, pokazał jak niszcząco gluten może wpływać na układ nerwowy człowieka. Nawiązując do wypowiedzi poprzedniczki Pan Profesor podkreślił, że objawy z układu nerwowego mogą być jedynymi symptomami choroby. Co więcej – można być wrażliwym na gluten nie mając enteropatii czyli zmian chorobowych w jelitach. Ataksja glutenowa (zaburzenie koordynacji), różnego rodzaju neuropatie i encefalopatie (czyli przewlekłe i trwałe uszkodzenia mózgu) – mogliśmy zobaczyć jak wyglądają te schorzenia na krótkich filmach przedstawionych przez Profesora. Okazuje się, że wielu chorych wrażliwych na gluten nie wytwarza klasycznych przeciwciał badanych w celiakii (aż 50%!). Neurolodzy, by sprawdzić czy problemy pacjentów nie mają związku z glutenem, oznaczają przeciwciała antygliadynowe AGA (tak zwaną „starą gliadynę”) i transglutaminazę tkankową numer 6 (to badanie niestety nie jest powszechnie dostępne).

Objawy i powikłania neurologiczne celiakii to niezwykle ważny temat, o którym w Polsce praktycznie się nie mówi, a jak wynika z badań w Anglii – 61% świeżo zdiagnozowanych na celiakię pacjentów ma dodatkowo różnego rodzaju problemy neurologiczne (m.in. migrenowe bóle głowy, drżenia kończyn, zaburzenia czucia). Niestety pacjenci z objawami neurologicznymi są zdecydowanie później diagnozowani w kierunku celiakii niż inni chorzy, więc często zmiany w układzie nerwowym bywają nieodwracalne. Prof. Marios Hadjivassiliou wspólnie z profesorem Davidem Sandersem, gastroenterologiem, stworzył przy Uniwersytecie w Sheffield w Wielkiej Brytanii Institute of Gluten–Related Disorders – centrum diagnostyczne dla pacjentów z celiakią i nadwrażliwością na gluten. W 8 numerze naszego magazynu Bez glutenu zamieściliśmy wywiad z prof. Hadjivassiliou i szeroko pisaliśmy o problematyce neurologicznej. Jesteśmy w kontakcie z Profesorem i mamy obietnicę, że jeszcze przyjedzie do nas do Polski.

Wątroba a problemy z glutenem

Celiakia to nie tylko problemy z jelitami, ale choroba ogólnoustrojowa, nieleczona powoduje stan zapalny w całym organizmie, także w wątrobie. I o tych problemach był trzeci wykład: „Wątrobowe” oblicze celiakii – dr hab. Anny Szafarskiej-Popławskiej, prof. CM UMK z Bydgoszczy. Podwyższone próby wątrobowe czyli hipertransaminazemię ma wielu pacjentów świeżo po diagnozie. Na szczęście wprowadzenie diety bezglutenowej poprawia wyniki „wątrobowe” praktycznie u 90-100% chorych. U dzieci normalizacja następuje po około 4-8 miesiącach, u dorosłych trwa to zazwyczaj dłużej: rok, dwa lata. Pani Profesor mówiła o ostrych i przewlekłych zapaleniach wątroby i innych schorzeniach hepatologicznych związanych z nietolerancją glutenu.

Alergia, problemy reumatyczne, niepłodność

Po krótkiej przerwie kawowej przyszedł czas na tematykę alergii. O tym jak odróżnić alergię na pszenicę od celiakii był niezwykle ciekawy wykład prof. Bożeny Cukrowskiej z CZD. Problemy ze skórą ma bardzo wielu pacjentów chorych na celiakię (około 13%). A u dzieci z atopowym zapaleniem skóry (AZS) celiakia występuje cztery razy częściej niż w całej populacji. Czy AZS to objaw celiakii czy choroba współtowarzysząca? Wiemy już, że celiakia współwystępuje z wieloma chorobami autoimmunologicznymi. Czy także współwystępuje z alergiami IgE-zależnymi? Pani Profesor omówiła różnice w diagnostyce i podkreśliła, że różnego rodzaju alergie często towarzyszą nierozpoznanej celiakii.

A jak jest z chorobami reumatycznymi? Z fibromialgią? Na ten temat mówiła dr Shérine Khater z Hôpital Européen George Pompidou z Francji, drugi gość specjalny konferencji. Dr Shérine Khater jest specjalistką w zakresie hepato-gastroenterologii oraz endoskopii przewodu pokarmowego, zaangażowaną w badania kliniczne związane z celiakią i chorobami nowotworowymi. Reumatoidalne zapalenie stawów ma podobny do celiakii mechanizm autoimmunologiczny. Czy towarzyszy im ta sama genetyczna podatność? Następny ciekawy wątek – fibromialgia. Z badań naukowych wynika, że teoretycznie nie widać powiązania między obiema chorobami, ale pacjenci z celiakią mają skłonność do fibromialgii. Dr Sherine Khater mówiła także o zmianach w układzie kostnym związanych z celiakią. Podkreśliła, że pacjentów z chorobą trzewną należy kontrolować pod kątem gęstości kości – wielu z nich ma osteopenię, osteoporozę, zwiększone ryzyko złamań. Zazwyczaj dieta bezglutenowa poprawia wchłanianie wapnia i innych istotnych składników i gęstość kości wzrasta.

Ostatni wykład w tej sesji dotyczył celiakii, choroby Hashimoto oraz niepłodności. Lek. med. Sławomir Laber, ginekolog i położnik, zaczął od analizy przyczyn ogólnego wzrostu zachorowalności na choroby autoimmunologiczne. Czy winne są otaczające nas substancje chemiczne? A może powszechnie stosowane w Polsce herbicydy – głównie glifosat (Roundup)? Doktor w dalszej części wykładu omówił możliwe powikłania celiakii związane z układem rozrodczym: problemy z zajściem w ciążę, poronienia, ograniczony wzrost wewnątrzmaciczny płodu, przedwczesna menopauza. Pan doktor cytował wyniki dużego badania kobiet ciężarnych z Włoch (o tym badaniu, jak również o problematyce związanej z płodnością w celiakii pisaliśmy dużo w ostatnim magazynie Bez glutenu).

Czy nieceliakalna nadwrażliwość na gluten naprawdę istnieje?

Po przerwie przyszedł czas na ostatnią sesję. Zaczął ją wykład dr hab. Elżbiety Jarockiej-Cyrty , prof. UWM z Olsztyna pt. Nieceliakalna nadwrażliwość na gluten. Pani Profesor zaczęła od krótkiego porównania trzech chorób: celiakii, alergii na pszenicę i nieceliakalnej nadwrażliwość na gluten. Co te choroby wywołuje? Czy zawsze winny jest gluten? A może dolegliwości związane z nadwrażliwością powodują inne białka zawarte w zbożach, np. inhibitory alfa-amylazy? A może winne są cukry (FODMAP)? O ile w celiakii nie ma raczej wątpliwości co źródła problemu oraz procesu diagnostycznego, to nieceliakalna nadwrażliwość na gluten jest jednostką chorobową, która póki co wywołuje głównie pytania. Nie ma badań laboratoryjnych ją diagnozujących, typowych swoistych przeciwciał, nie wiadomo jak dalece rygorystyczna powinna być dieta bezglutenowa, jak długo należy ją stosować.

Dieta bezglutenowa w praktyce

Ostatni wykład pt. Praktyczne aspekty diety bezglutenowej wygłosiła Grażyna Konińska, dietetyk i członek Zarządu naszego Stowarzyszenia. Jej prezentacja była swoistą klamrą spinającą poprzednie wypowiedzi, gdyż dieta bezglutenowa jest póki co jedynym znanym nam remedium na omawiane schorzenia. Grażyna Konińska omówiła podstawowe zasady diety, możliwe zagrożenia (wtórne zanieczyszczenia glutenem surowców naturalnie bezglutenowych w zakładach produkcyjnych, restauracjach, w domu.). Jak uniknąć niedoborów przy długotrwałym stosowaniu diety? Jak czytać etykiety? – to inne zagadnienia poruszane podczas wykładu.

Moderatorką tej ciekawej i dającej do myślenia konferencji była Pani Profesor Bożena Cukrowska.
A na osoby, które chciały dowiedzieć się jeszcze więcej o celiakii i diecie bezglutenowej na stoisku Stowarzyszenia czekały Anna Kobyłecka i Natalia Lipietta. Podczas przerw sporo osób przychodziło po materiały edukacyjne wydawane przez Stowarzyszenie, pytało o naszą działalność, a kilka osób wypełniło deklarację członkowską.

Zarząd Stowarzyszenia