Aktualności

W jaki sposób bakterie bytujące w jelitach kontrolują naszą psychikę? Czy właściwie dobrane probiotyki mogą pomóc w zmaganiach z depresją, w stanach lękowych a nawet chorobach neurodegeneracyjnych?  Przeczytajcie o psychobiotykach i ich roli we wspieraniu leczenia zaburzeń psychicznych.

Poniższe informacje zaczerpnęliśmy z artykułu dr n.med. Iwony Grobel, lekarza psychiatry, z 12 numeru naszego magazynu „Bez glutenu”. 

Wpływ sposobu odżywiania się i rodzaju spożywanego pokarmu na samopoczucie i funkcjonowanie człowieka jest znany od wieków. Jednak w ostatnim czasie bardzo wzrosło zainteresowanie powiązaniami stanu psychicznego z dietą. Wiadomo, że dieta bogata w warzywa, owoce, oleje roślinne i ryby służy zdrowiu, a nawet pomaga w leczeniu depresji. Zaś żywność wysoko przetworzona wręcz przeciwnie. Nie od dziś wiadomo też, że spożywanie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (omega-3, EPA i DHA) ma dobroczynny wpływ na mózg. Teraz dynamicznie rozwijają się badania osi jelitowo-mózgowej i zależności pomiędzy mikrobiotą jelitową a funkcjonowaniem ośrodkowego układu nerwowego i ich roli w powstawaniu zaburzeń psychicznych. Ważna staje się indywidualnie dobrana probiotykoterapia i stosowanie tzw. psychobiotyków.

Mikrobiota, mikrobiom i inne ważne definicje

W Europie terminem „mikrobiota” określa się wszystkie drobnoustroje (bakterie, eukariota i wirusy) zasiedlające organizm człowieka oraz ich geny. Termin „mikrobiom” oznacza wyłącznie geny należące do mikrobioty. W innych częściach świata (np. w USA) mikrobiom jest synonimem mikrobioty. W piśmiennictwie naukowym terminy te całkowicie zastąpiły termin „mikroflora”, który odnosi się obecnie do świata roślinnego. Mikrobiota w ludzkim ciele waży około 2 kg, a tworzy ją średnio 10 mln genów. Szacuje się, że ogólna liczba mikroorganizmów zasiedlających ciało człowieka jest do 100 razy większa niż liczba wszystkich naszych komórek. Słuszne wydaje się więc stwierdzenie, że skoro ciało człowieka jest miejscem koegzystencji tak wielu organizmów, to zasługują one na miano superorganizmu o niezwykłych cechach.

Słowniczek:

DYSBIOZA – termin ten oznacza zaburzenia w składzie i funkcjach mikrobioty.

PROBIOTYKI – z greckiego pro bios, czyli „dla życia” – są to żywe mikroorganizmy, które podane w odpowiedniej dawce wpływają korzystnie na zdrowie człowieka.

PSYCHOBIOTYKI – bakterie probiotyczne, które spożywane w odpowiednich dawkach wpływają na funkcjonowanie osi jelitowo-mózgowej, a przez to na stan osób z zaburzeniami psychicznymi.

Wpływ mikrobioty na stan psychiczny człowieka

Oś jelitowo-mózgowa to dwukierunkowy szlak komunikacyjny łączący ośrodkowy układ nerwowy z jelitami i mikrobiotą jelitową. Funkcjonuje poprzez mechanizmy neuronalne, endokrynne i immunologiczne. Wiadomo, że mikrobiota wpływa m.in. na stężenie cytokin prozapalnych i przeciwzapalnych oraz na produkcję neuromediatorów oraz neurohormonów, takich jak serotonina, melatonina, katecholaminy, histamina, acetylocholina. Liczne badania wskazują na wpływ mikrobioty na mózg – na nastrój i zachowanie człowieka. Ma ona też potencjał działania przeciwlękowego i przeciwdepresyjnego. Dysbioza w jelitach odgrywa rolę w rozwoju depresji, schizofrenii, zaburzeń lękowych, zaburzeń ze spektrum autyzmu czy chorób neurodegeneracyjnych.

W Stanach Zjednoczonych w 2013 r. zarejestrowano pierwszy patent na kompozycję probiotyków, złożoną z takich gatunków jak Bacillus subtilis, Bacillus coagulans i Enterococcus faecium, do stosowania w leczeniu zaburzenia afektywnego dwubiegunowego. Badania kliniczne związane z psychobiotykami trwają, prowadzone są także w Polsce. Najbardziej obiecujące wydają się doniesienia dotyczące szczepów Lactobacillus helveticus Rosell-52, Bifidobacterium longum Rosell-175, Lactobacillus casei Shirota, Lactobacillus plantarum 299v, Bifidobacterium longum 1714. Przede wszystkim w zakresie redukcji stresu, lęku, zachowań agresywnych, poprawy nastroju czy usprawnienia pamięci.

Jak stosować psychobiotyki

Trudnością w badaniu, a potem zalecaniu i stosowaniu probiotyków jest to, że nie działają one tak samo na wszystkich. Właściwości probiotyków są w znacznej mierze szczepozależne. Dlatego każdy ze szczepów wymaga oddzielnych badań w celu określenia jego właściwości probiotycznych i skuteczności w ściśle określonej sytuacji klinicznej. To samo dotyczy ich dawki. W Polsce dotychczas tylko nieliczne probiotyki zostały zarejestrowane jako produkty lecznicze. Są wśród nich preparaty spełniające rolę psychobiotyków i są one dostępne w aptekach.

Pytajmy więc w razie potrzeby o nie i wybierajmy te dobrej jakości. Patrząc na skład na opakowaniu pamiętajmy, że każdy dobry probiotyk powinien być opisany z podaniem rodzaju bakterii, gatunku, ale również szczepu. Sprawdzajmy, czy nie wymagają one specjalnego sposobu przechowywania. Nie sięgajmy jednak po psychobiotyki zbyt pochopnie. Zawsze warto wcześniej upewnić się w rozmowie z lekarzem, czy i jak długo możemy bez obaw konkretny produkt przyjmować.