Aktualności

Czy po przejściu na dietę bezglutenową przytyłaś/łeś? Skąd się biorą nadmiarowe kilogramy i dlaczego ciężko je zrzucić? A może wręcz odwrotnie – chudniesz jedząc bez glutenu, choć tego nie chcesz? Przeczytaj dlaczego tak się dzieje i jak sobie z tym radzić.

Dieta bezglutenowa to z założenia dieta lecznicza, służąca odzyskaniu zdrowia i dobrego samopoczucia przez osoby, które nie tolerują glutenu. Są jednak tacy, którzy tyją na niej na potęgę. Dlaczego tak się dzieje? Skąd się biorą nadmiarowe kilogramy u celiaków?

Metabolizm to proces umożliwiający nam wykorzystywanie energii i składników odżywczych z pożywienia. Energia jest niezbędna nie tylko do aktywności fizycznej, ale również do oddychania, pracy narządów i utrzymania odpowiedniej temperatury ciała. Tempo metabolizmu jest zależne od mnóstwa czynników i każda osoba będzie mieć inne potrzeby. Gdy jemy zbyt mało pod względem energetycznym (tzw. ujemny bilans kaloryczny), będziemy chudnąć, a bardzo duże restrykcje kaloryczne mogą się odbić również na naszej kondycji i samopoczuciu. Co jednak, gdy będziemy jeść za dużo? Organizm nie zacznie nagle potrzebować więcej. Nadmiar energii zostanie zgromadzony w postaci m.in. tkanki tłuszczowej i dodatkowych kilogramów.

Dlaczego niektórzy na diecie bezglutenowej nienaturalnie chudną…?

Początki stosowania diety bezglutenowej bywają bardzo trudne. Część osób nie ma zaufania do wielu produktów, obawiając się ich zanieczyszczenia glutenem. I przez to ogranicza się do niewielkiej ilości tych naturalnie bezglutenowych, takich jak warzywa, mięso i nabiał (jeśli jest dobrze tolerowany). Taka dieta uboższa w węglowodany z jednoczesnym ograniczeniem ilości żywności na skutek strachu przed zjedzeniem czegoś nieodpowiedniego w dłuższej perspektywie może prowadzić do zmniejszenia masy ciała. A jeśli jest bardzo monotonna, także do niedoborów składników odżywczych.

… a inni tyją?

Powody takiego stanu rzeczy mogą być dwa: ilość i jakość spożywanych produktów. Po pierwsze, po przejściu na dietę bezglutenową u osób z celiakią regenerują się uszkodzone wcześniej kosmki jelitowe odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych. To sprawia, że organizm zaczyna lepiej przyswajać pokarm, który kiedyś praktycznie przez osobę chorą „przelatywał”. Dlatego jedząc tyle samo co kiedyś, przybieramy na wadze. Drugi powód tycia to spożywanie nadmiernej ilości wysokoprzetworzonych produktów bezglutenowych, które zawierają dużo tłuszczu, cukru i skrobi.

Oczywiście ogromne znaczenie ma w tym procesie także aktywność fizyczna, a raczej jej brak.

Złe odżywianie w wersji bezglutenowej

Samo wyeliminowanie glutenu nie powoduje tycia ani chudnięcia. Kluczem jest to, jaka jest nasza dieta bezglutenowa. To monotonia diety może prowadzić zarówno do niedoborów i chudnięcia, jak i nadwagi i otyłości. Dlatego najważniejszy dla zachowania przez osoby z celiakią nie tylko zdrowia, ale i właściwej wagi, jest więc skład diety – wybór właściwych produktów bezglutenowych. Czyli dieta musi być urozmaicona i dobrze zbilansowana kalorycznie. Częste jedzenie wysokoprzetworzonych produktów, bogatych w tłuszcz, cukier i skrobię może przyczyniać się do wystąpienia nadwagi lub otyłości.

Warto przemyśleć swoją dietę (oraz poziom aktywności fizycznej), by uniknąć nie tylko nadmiernych kilogramów, ale także m.in. zespołu metabolicznego.

Zespół metaboliczny – co to jest?

Zespół metaboliczny nie jest pojedynczą chorobą, ale złożonym zespołem zaburzeń, które zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy typu 2 i innych schorzeń metabolicznych. Można go traktować jako stan przedcukrzycowy i przedchorobowy, wymagający zmiany stylu życia oraz ewentualnej interwencji medycznej.

Diagnozuje się go, gdy u danej osoby spełnione są co najmniej trzy z poniższych kryteriów:

• Nadmierny obwód talii: u  mężczyzn ≥ 94 cm, u kobiet ≥ 80 cm (dla naszej populacji )
• Podwyższony poziom trójglicerydów: ≥ 150 mg/dl lub stosowanie leków obniżających ich poziom
• Obniżony poziom cholesterolu HDL („dobrego” cholesterolu): u mężczyzn < 40 mg/dl, u kobiet < 50 mg/dl lub stosowanie leków w tym kierunku
• Podwyższone ciśnienie tętnicze: ≥ 130/85 mm Hg lub stosowanie leków przeciwnadciśnieniowych
  Podwyższony poziom glukozy na czczo: ≥ 100 mg/dl lub stosowanie leków hipoglikemizujących

Główną rolę w rozwoju zespołu metabolicznego odgrywa insulinooporność, czyli stan, w którym tkanki organizmu przestają prawidłowo reagować na insulinę. W efekcie organizm produkuje jej więcej, aby utrzymać odpowiedni poziom glukozy we krwi. Zwiększony poziom insuliny prowadzi jednak do odkładania tkanki tłuszczowej, zaburzeń lipidowych oraz podwyższonego ciśnienia krwi.

Przyczyny i czynniki ryzyka zespołu metabolicznego:

• Nieprawidłowa dieta: nadmiar cukru, tłuszczów nasyconych i żywności przetworzonej
• Niska aktywność fizyczna: brak regularnego ruchu prowadzi do insulinooporności i otyłości brzusznej
• Otyłość brzuszna: szczególnie niebezpieczna jest tkanka tłuszczowa wokół narządów wewnętrznych
• Predyspozycje genetyczne: rodzinne występowanie cukrzycy, nadciśnienia lub chorób serca
• Czynniki hormonalne: zaburzenia gospodarki hormonalnej mogą nasilać objawy
• Chroniczny stres: podwyższa poziom kortyzolu, który sprzyja insulinooporności.

Tekst powstał w oparciu o artykuł Joanny Kozdroń opublikowany w 12 numerze naszego magazynu „Bez glutenu”.