Aktualności

Nasz mózg i układ nerwowy są ściśle związane z jelitami (tzw. oś jelitowo-mózgowa). Mówi się nawet o tym, że poprzez stałą wymianę informacji to jelita zarządzają naszym mózgiem. Dlatego wszelkie zaburzenia tego narządu mają ogromny wpływ na układ nerwowy i psychikę.

Najczęstsze objawy neuropsychiatryczne nietolerancji glutenu:

• depresja, agresja, lęki, myśli samobójcze, psychozy
• słabsze wyniki w nauce (pogorszenie wyników)
• pogorszenie pamięci i funkcji poznawczych, słabsze kojarzenie myślowe, pogorszenie mowy, objawy parkinsonowskie i alzheimerowskie
• zaburzenia koordynacji ruchowej, oczopląs (ataksja)
• senność
• bóle przy ruchach kończyn, szuranie nogami, niedowład, mało sprężysty chód
• nerwobóle różnych części ciała, rwa kulszowa, bóle powierzchowne głowy
• zaburzenia węchu, smaku i słuchu
• drętwienia języka
• pieczenie, drętwienie, mrowienia w kończynach (neuropatia obwodowe, uszkodzenie nerwów)
• migreny, zawroty głowy

Jak to się dzieje?

Gluten może powodować zaburzenia neuropsychiatryczne na wiele sposobów, są one wciąż zgłębiane przez naukowców. Bardzo istotne znaczenie mają niedobory witamin i składników pokarmowych u osób chorych. Wynikają one z zaburzenia wchłaniania spowodowanego zanikiem kosmków jelitowych. „Niedożywiony” mózg i układ nerwowy bardzo szybko zaczynają szwankować. Niedobór witaminy B12, kwasu foliowego, pozostałych witamin z grupy B, tryptofanu, witaminy D i innych ważnych składników prowadzi do skomplikowanych procesów zaburzających działanie mózgu i neuronów. Co ma też przełożenie na powstawanie zaburzeń psychicznych.

Ponadto spożywanie glutenu powoduje powstawanie stanów zapalnych i uruchomienie procesów immunologicznych. Pacjenci z chorobami z autoagresji, a taką jest też celiakia, mogą wytwarzać autoprzeciwciała działające jako możliwe „wyzwalacze” objawów neuropsychiatrycznych. Na przykład transglutaminazę typu 6 lub inne przeciwciała antyneuronalne przeciwko ośrodkowemu układowi nerwowemu.

Bardzo ważnym czynnikiem zaburzającym zdrowie psychiczne jest też nieprawidłowo działająca mikrobiota jelitowa i tzw. nieszczelne jelito. Pisaliśmy o tym więcej np. w 11 numerze magazynu „Bez glutenu”. A przyczyną dysbiozy w jelicie i rozszczelnienia bariery jelitowej często bywa gluten.

Dokładny mechanizm oddziaływania mikrobiomu na układ nerwowy nie został jeszcze w pełni poznany, ale opisano już kilka przypuszczalnych dróg, którymi może ono zachodzić:

• neuronalną (włóknami nerwu błędnego),
• humoralną (uwalnianie hormonów, np. serotoniny, przez wyspecjalizowane komórki jelita),
• metaboliczną (wydzielanie bezpośrednio przez bakterie metabolitów, które mogą wpływać na funkcjonowanie układu nerwowego)
• oraz immunologiczną (wpływ na wydzielanie cytokin zapalnych).

Słaba integralność bariery jelitowej przyczynia się do osłabienia funkcji ośrodkowego układu nerwowego, co w konsekwencji wpływa na nastrój i zachowanie pacjenta. Badania pokazują, że zdrowa mikroflora jelitowa jest niezbędna w ochronie przed wystąpieniem zaburzeń psychicznych, np. depresji (właściwa produkcja serotoniny). Natomiast skład mikrobiomu jelitowego jest zależny m.in. od diety, w tym spożywania glutenu. Osoby z nieleczoną celiakią mają zazwyczaj dysbiozę jelitową (nadmiar „złych” bakterii), więc tym również można wytłumaczyć różnego rodzaju zaburzenia neuropsychiatryczne.

Więcej na temat neurologicznych objawów celiakii piszemy tutaj. Problemy psychiatryczne opisaliśmy w 12 numerze „Bez glutenu”.